Mezotelyoma: Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri
Mezotelyoma, mezotelyum adı verilen organların dış yüzeyini kaplayan zar dokusunda gelişen nadir ancak agresif bir kanser türüdür. Çoğunlukla asbeste maruz kalma ile ilişkilendirilen bu hastalık, erken teşhis edilmediğinde hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Bu yazıda, mezotelyomanın nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Mezotelyoma Nedir?
Mezotelyoma, mezotelyumun malign (kötü huylu) hücrelerden oluşan bir kanseridir. Mezotelyoma genellikle şu bölgelerde gelişir:
- Plevral Mezotelyoma: Akciğerlerin dış zarını etkiler (en yaygın form).
- Peritoneal Mezotelyoma: Karın boşluğunu kaplayan zar dokusunda gelişir.
- Perikardiyal Mezotelyoma: Kalbin dış zarını etkiler (nadir).
- Testiküler Mezotelyoma: Testis zarında görülür (çok nadir).
Mezotelyomanın Nedenleri
Mezotelyomanın birincil nedeni asbest maruziyetidir. Asbest, ısıya, kimyasallara ve aşınmaya dayanıklı bir mineral grubudur ve birçok endüstride kullanılmıştır.
Asbest Lifleri:
- Asbest lifleri solunduğunda veya yutulduğunda, akciğerlerde veya karın boşluğunda birikir. Bu durum, yıllar içinde hücresel hasara yol açarak kansere neden olabilir.
Mesleki Maruziyet:
- İnşaat, gemi yapımı, maden ve izolasyon sektörlerinde çalışan kişilerde risk yüksektir.
Çevresel Maruziyet:
- Asbest içeren yapıların bulunduğu alanlarda yaşayan kişiler de risk altındadır.
İkincil Maruziyet:
- Asbest lifleri iş kıyafetleri veya ev ortamı aracılığıyla aile bireylerine de taşınabilir.
Mezotelyomanın Belirtileri
Mezotelyoma belirtileri genellikle yıllar sonra ortaya çıkar ve diğer hastalıklarla karışabilir. Bu nedenle doğru teşhis zor olabilir.
Plevral Mezotelyoma Belirtileri (Akciğer Zarı):
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Sürekli öksürük
- Yorgunluk ve kilo kaybı
- Göğüs boşluğunda sıvı birikimi (plevral efüzyon)
Peritoneal Mezotelyoma Belirtileri (Karın Zarı):
- Karın şişkinliği ve ağrısı
- Bulantı ve kusma
- İştahsızlık
- Kabızlık veya ishal
Perikardiyal Mezotelyoma Belirtileri (Kalp Zarı):
- Kalp çarpıntısı
- Göğüs ağrısı
- Düşük tansiyon
- Nefes alma zorluğu
Mezotelyoma Tanısı
Doğru tanı koymak için çeşitli testler yapılır:
- Görüntüleme Testleri:
- Akciğer grafisi, BT taraması ve MR ile tümörün yeri ve yayılımı değerlendirilir.
- Biyopsi:
- Doku örneği alınarak hücresel analiz yapılır.
- Kan Testleri:
- Mezotelyoma ile ilişkili biyobelirteçlerin tespiti.
- Sıvı Analizi:
- Plevral veya peritoneal sıvıdan örnek alınarak incelenir.
Mezotelyoma Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı, mezotelyomanın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve tümörün bulunduğu yere göre değişir.
1. Cerrahi Tedavi:
- Pleurektomi/Decortikasyon (P/D): Akciğer zarının veya tümörlü bölgenin çıkarılması.
- Ekstraplevral Pnömonektomi (EPP): Akciğer, çevreleyen zar ve diyaframın bir kısmının çıkarılması.
2. Kemoterapi:
- Mezotelyoma hücrelerini yok etmek veya küçültmek için kullanılır.
- Pemetreksed ve Sisplatin Kombinasyonu: En sık kullanılan protokoldür.
3. Radyoterapi:
- Ameliyat sonrası kalan kanser hücrelerini öldürmek için uygulanır.
- Semptomların hafifletilmesinde de etkili olabilir.
4. İmmünoterapi:
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanserle savaşmasına yardımcı olur.
- Nivolumab ve Ipilimumab: Mezotelyoma tedavisinde umut vadeden immünoterapilerdir.
5. Multimodal Tedavi:
- Cerrahi, kemoterapi ve radyoterapinin bir kombinasyonu.
- Genellikle daha iyi sonuçlar verir.
Mezotelyomadan Korunma Yolları
Asbeste Maruziyeti Önlemek:
- Asbest kullanılan işlerde gerekli koruyucu ekipmanları kullanmak.
- Asbest içeren eski yapılarla temastan kaçınmak.
Düzenli Sağlık Kontrolleri:
- Asbest maruziyeti geçmişi olan bireyler için erken tarama testleri.
Hukuki Düzenlemeler:
- Asbestin kullanımı ve imhası konusunda katı düzenlemelere uymak.
Mezotelyoma ile İlgili Bilimsel Çalışmalar
- Robinson, B. W., et al. (2021). Advances in Malignant Mesothelioma Research. Nature Reviews Cancer, 21(7), 504-517.
- Schillebeeckx, E., et al. (2020). Immunotherapy in Mesothelioma: Current Developments. Journal of Thoracic Oncology, 15(6), 958-972.
- Sugarbaker, P. H., et al. (2019). Multimodal Therapy for Malignant Mesothelioma. Annals of Surgical Oncology, 26(10), 3052-3060.
- Baumann, F., et al. (2021). Occupational Asbestos Exposure and Cancer Risk. International Journal of Occupational Medicine, 44(1), 45-60.
- Vogelzang, N. J., et al. (2020). Clinical Trials in Mesothelioma: What Have We Learned? Journal of Clinical Oncology, 38(14), 1501-1511.
Mezotelyoma, erken teşhis edildiğinde ve uygun tedavi yöntemleri uygulandığında kontrol altına alınabilir. Özellikle asbeste maruziyet öyküsü olan kişilerin, düzenli sağlık kontrollerine gitmeleri ve belirtileri erken fark etmeleri hayati önem taşır. Asbeste karşı koruyucu önlemler almak ve sağlık taramalarını ihmal etmemek, mezotelyomadan korunmanın en etkili yollarıdır. Erken teşhis hayat kurtarır!
