Rektal Prolapsus: Belirtiler ve Tedavi Yöntemleri
Rektal prolapsus, rektumun (kalın bağırsağın son kısmı) makattan dışarı doğru sarkmasıyla oluşan bir durumdur. Halk arasında “makat sarkması” olarak da bilinir. Çoğunlukla yaşlı bireylerde görülse de, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Rektal prolapsus yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir durumdur, ancak modern tıbbi yöntemlerle tedavi edilebilir.
Rektal Prolapsus Nedir?
Rektal prolapsus, rektumun iç yüzeyinin ya da rektumun tamamının, pelvis kaslarının zayıflığı veya bağ dokuların gevşemesi nedeniyle makattan dışarı çıkmasıdır. Üç farklı türü vardır:
- Mukozal Prolapsus: Sadece rektumun iç tabakası dışarı çıkar.
- Tam Prolapsus: Rektumun tamamı sarkar.
- İçsel (Internal) Prolapsus: Rektum, makat dışına çıkmadan içeriye doğru sarkar.
Rektal Prolapsus Belirtileri
Rektal prolapsus yavaş yavaş gelişir ve zamanla kötüleşebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
Makattan Dışarı Çıkma:
- Tuvalet sırasında veya sonrasında rektumun bir kısmının dışarı çıkması.
- İleri vakalarda bu durum sürekli hale gelebilir.
İdrar ve Dışkı Kaçırma:
- Kontrolsüz gaz, dışkı veya idrar kaçırma.
Rahatsızlık ve Ağrı:
- Makat çevresinde ağrı, tahriş veya kaşıntı.
Kanama:
- Prolapse olmuş dokunun tahrişi nedeniyle hafif kanama.
Bağırsak Hareketlerinde Zorluk:
- Tam boşalamama hissi veya dışkı çıkarma sırasında zorluk.
Rektal Prolapsus Nedenleri
Rektal prolapsusa yol açabilecek durumlar şunlardır:
- Pelvik Taban Kaslarının Zayıflığı: Yaşlanma, gebelik veya doğum sonrası.
- Kronik Kabızlık veya İshal: Bağırsakların sürekli zorlanması.
- Nörolojik Sorunlar: Omurilik yaralanmaları veya sinir sistemi hastalıkları.
- Genetik Yatkınlık: Bağ dokuların zayıflığına bağlı aile öyküsü.
Rektal Prolapsus Tedavi Yöntemleri
Rektal prolapsus tedavisinde, hastalığın şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler uygulanabilir.
Cerrahi Olmayan Tedaviler
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Lif bakımından zengin bir diyetle kabızlık önlenir.
- Bol su tüketimi ve düzenli fiziksel aktivite önerilir.
Pelvik Taban Egzersizleri:
- Pelvik kasları güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapılabilir.
Geçici Önlemler:
- Hafif prolapsus vakalarında doktor tarafından makata geçici olarak elle redüksiyon uygulanabilir.
Cerrahi Tedaviler
Rektal prolapsusun kalıcı çözümü genellikle cerrahi müdahale gerektirir. En sık uygulanan cerrahi yöntemler şunlardır:
Rektopeksi (Laparoskopik veya Açık Ameliyat):
- Rektumun pelvis duvarına sabitlenmesi.
- Laparoskopik yöntem, daha hızlı iyileşme süresi ve daha az ağrı sağlar.
Perineal Yaklaşımlar:
- Özellikle yaşlı ve genel anesteziye uygun olmayan hastalarda tercih edilir.
- Altemeier veya Delorme prosedürleri, prolapsusun çıkarılmasını içerir.
Kolostomi:
- Çok ileri ve karmaşık vakalarda bağırsak fonksiyonlarını düzeltmek için yapılabilir.
Rektal Prolapsustan Korunma Yolları
Rektal prolapsusu önlemek veya ilerlemesini durdurmak için aşağıdaki adımlar uygulanabilir:
- Kabızlık Tedavisi: Lifli diyet ve bol sıvı tüketimi.
- Dışkılama Alışkanlıklarının Düzenlenmesi: Tuvalet sırasında uzun süre zorlanmaktan kaçınma.
- Ağır Kaldırmaktan Kaçınma: Pelvik bölgeye baskı yapan aktivitelerden uzak durma.
- Pelvik Taban Sağlığını Destekleme: Düzenli egzersiz ve fizyoterapi.
Rektal Prolapsus ve Komplikasyonlar
Tedavi edilmediğinde rektal prolapsus, ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
- Rektal Kanama: Sürekli tahriş nedeniyle kanama.
- Bağırsak Tıkanıklığı: Prolapse olan bağırsaklarda dışkı birikimi.
- Doku Nekrozu: Kan dolaşımının kesilmesi nedeniyle doku ölümü.
Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde erken tanı ve tedavi için bir uzmana başvurulmalıdır.
Bilimsel Çalışmalar ve Kaynaklar
- Madiba, T. E., et al. (2018). Current Management of Rectal Prolapse. International Journal of Colorectal Disease, 33(3), 247-254.
- Tou, S., et al. (2020). Surgical Techniques for Rectal Prolapse Repair: A Review. Colorectal Disease, 22(5), 600-615.
- Johanson, J. F., et al. (2019). Pelvic Floor Dysfunction and Rectal Prolapse. American Journal of Gastroenterology, 114(4), 450-460.
- Formijne Jonkers, H. A., et al. (2021). Long-Term Outcomes After Rectopexy for Rectal Prolapse. Annals of Surgery, 273(3), 450-460.
- Weber, R. G., et al. (2022). Rectal Prolapse in Elderly Patients: Surgical Outcomes. Clinical Colorectal Surgery, 35(2), 150-160.
Rektal prolapsus, yaşam kalitesini düşüren ancak doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Hafif vakalarda yaşam tarzı değişiklikleri ve fizyoterapi yeterli olabilirken, daha ileri vakalarda cerrahi müdahale gereklidir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önlemek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için kritik öneme sahiptir. Rektal prolapsus belirtileri fark edildiğinde bir uzmana başvurulması önerilir.
